Games We Used to Play

AS children growing up in San Juan in the 60's, little (and precariously naughty) boys like us had to be inventive and creative about the games we played. AM radio was our constant companion then (my Nanay always listened to it blasting standard ditties by Sinatra, Mathis, Como, Cole, et. al.), black and white television was just being introduced (although it was officially launched in the 50's with very limited shows) and everyone was ecstatic about it. Just like when cellphones were introduced in the market. Playing records also kept us preoccupied. "Wala pa nung Internet," sabi nga ni Raymund M. 

That's me (foreground, second from right)!

All of my siblings studied at Pedro Cruz Elementary School, a stone's throw away from our house in Lope K. Santos. Katabi lang namin ito. It had a big open field peppered with trees at the back where we tended our vegetable gardens required in our Home Economics class. This was also our (together with my playmates) playground. I spent most of my childhood days playing the games below with my friends there. Hindi matatawaran ang masasayang araw namin doon. Yun bang tuwing uuwi ako eh palaging basang-basa ng pawis ang maduming t-shirt ko at nangangamoy araw pa ako. Pagod pero sobrang happy.

Mabibili pa rin ang iba sa mga sinaunang laruang binanggit ko sa ibaba sa kasalukuyan kung matiyaga ka lamang maghanap (sa Divisoria syempre at sa mga tindahan ng laruan sa kahit saang palengke).

                                                      Photo credit: Aha! GMA7

Saranggola ni Eric

An elementary classmate of mine -- his name was Isagani Cruz, Jr. (heard he passed on) -- lives in a multi-level house that boasts of a penthouse perfect for kite-flying. Doon kami nagpapalipad ng saranggola pag wala kaming pasok. 

Hindi ko makakalimutan nuong magpalipad ako ng boka-boka (mga grade 2 or 3 ako nuon) na gawa sa tiniklop na pad paper at binaling walis tingting na pangsuporta. Larga lang kami nang larga hanggang maubusan na kami ng tali at hindi na namin ito matanaw. Nuong ibinaba nga namin...nagulat kami dahil nabasa nang bahagya ang papel. Dahil siguro umabot ito sa ulap o di kaya'y nahamugan. Kapag bata ka pa kasi, hindi mo pa naiintindihan ang mga bagay-bagay dito sa mundo...

Natutunan din namin ng sinundan kong kapatid na si Raul kung paano maglagay ng bubog sa tali ng saranggola. Iyon kasi ang ginagawa ng mga binatilyo sa amin. Kadalasan pa ngang malaki ang ipinupusta nila sa kung sino ang unang makapagpapaentang (makapagpapabagsak) sa kalaban. Mas nagiging exciting kasi ang pagpapalipad kung may pustahan. Nanonood pa kami sa kalye kapag may laban sila.

Una ay didikdikin namin nang pinung-pino ang pundidong flourescent sa lata habang niluluto ang hardened paste (para itong puting bato) para ito maging likido. Sunod ay ihahalo namin ang pulbos na bubog sa malagkit na likido. Kailangang magandang klaseng puting sinulid ang gamit para mahirap itong maputol.

Ilulubog na namin ang rolyo ng sinulid sa lata ng bubog at maingat naming ipupulupot ang nilargang tali sa magkabilang puno. Pag tuyo na, pwede na itong irolyo pabalik sa lata.

                                                              Photo credit: dreamstime.com

Holen in the Hole

Naglaro rin kami nito nuong maliliit pa kami. Humuhukay kami ng tatlong magkakasunod na mabababaw at maliliit na butas sa lupa. Isu-shoot namin ang pamatong holen duon. Kung sinuman ang maunang makabalik ay siya ang panalo. Depende sa usapan kung ilang holen ang gusto niyong itaya. 

Marbles of different colors are available in neighborhood sari-sari stores. Meron nga pala kaming tindahan na nakatulong din ng malaki sa amin. Malakas ang benta namin dahil pinuputakte kami ng mga estudyante tuwing recess.

Kami-kaming magkakapatid ang salitang nagbabantay dito. Remember that our father passed on when we were still young. Mother, who also left us just recently, raised us (her 6 children) all by her lonesome. 

 

Nilalagay ko lahat ng holen ko sa plastic na garapon. Tuwing makakakita ako ng pambihirang kulay sa tindahan namin, tinatago ko ito duon at hindi ipinanlalaban. Syempre pang ayaw mong mabasag ang paborito mong dyolens. Collector's item nga, di ba?

Gumuguhit kami ng malaking bilog sa lupa gamit ang putol na tangkay ng puno at ilalaglag namin ang tiglilimang holen doon. Kung apat kayo, saktong beinte piraso ang holen. Kung asintado ka at kaya mong tamaan ang mga holen at tumalsik ang mga ito sa labas...sa 'yo na yon. Hangga't kada tira mo ay nakakapagpatalsik ka ng holen, tuluy-tuloy ka lang. Titigil ka sa pagtira kung hindi mo na tinatamaan ang holen sa bilog. Kapag nakapagpalabas ka ng holen at naiwan sa loob ang pato mo, rest ka muna. Yung susunod na kalaban na ang titira...

                                                        Photo credit: pinoyexchange.com

Trumpong Tuliro

Ito yung kahoy na kinorteng parang makopang tambis na may pako sa gitna. Ipapalupot mo ang tsate (makapal at mahabang puting tali) na may tansan sa dulo sa kabuuan ng trumpo. Kapag inihagis mo ito, sabay haltak nang malakas sa tali, iikot nang kusa ang trumpo. Iipitin mo sa gitna ng dalawang daliri ang pinitpit na tansan...breaker o stopper ito ng tsate, kumbaga.

I had the luxury of choosing the best spinning tops because we used to sell this, too. Namimili talaga ako ng pinakamaganda...

Kapag natamaan mo ang trumpo ng kalaban, tatalian mo ito sa pako gamit ang tsate. Ilulubog mo nang bahagya sa lupa ang trumpo mong nakausli ang pako. Ihahataw mo nang malakas ang tinaliang trumpo ng kalaban sa kadalasang minamartilyo at hinahasa pang pako upang madali itong bumaon o makabiyak. Brutal ang larong ito na may pagkamasokista pa. Madalas pa ngang tampulan ng panlalait at katatawanan ang gutay-gutay na trumpo. 

Delikado rin ang larong ito dahil pwede kang matusok ng pako sa mata o sa braso anytime, o di kaya ay sa hita. Madalas ngang may pasa ako sa kamay pag natatalbugan ako habang pinapalo ko ang trumpong nakatali sa isa pang trumpo...

                                                                  Photo credit: pinterest.com

Teks Teks na Lang

Ito yung gawa sa makapal at matigas na karton na ang harapan ay colored drawing ng Superman, Batman & Robin, atbp. na halaw sa imported comics. 3x2 ang kadalasang laki nito at mabibili sa lahat ng suking tindahan (ours included) na may libre pang bubblegum. 

Madalas kaming magkasama ni Raul (alalay ako at tagakabig ng taya ng natatalong kalaban) kapag may naghahamong bata sa amin. Bale tatlo ang teks -- tig-isa kayo ng kalaban ng pamato at panabla ang pangatlo. Dapat ay nakataob o nakatihaya ang dalawang teks at iyung sa iyo ang nakasalungat dito para manalo ka. Depende sa kung gaano kakapal ang gusto mong itaya (madalas ay may dagdag pang barya). Palagi kaming nananalong mag-utol at madalas na napupuno ang taguan naming shoebox. Ibinibenta namin yung iba...

                                                                 Photo credit: pinterest.com

Goma 

Naglaro din ako nito nuon. Pinagsasama-sama ko ang magkakaparehong kulay, at kada sampu ay itinitirintas ko ito hanggang humaba na parang buhok ni Rapunzel. Wala naman akong maalalang larong ito ang gamit...except yung hinihipan sa ibabaw ng mesa ang gomang pato at pag pumatong ito sa goma ng kalaban, win ka na...dahil hindi naman ito talagang laruan. Ginagamit ito sa opisina, paaralan at sa bahay. Being inventive doesn't hurt, right?

                                                                   Photo credit: pinterest.com

Sumpit ng Bulilit na Makulit

Para itong straw ng softdrinks, pero gawa sa yero. Monggo ang binabala namin dito na nakalagay pa sa kaha ng posporong nakatali ng goma sa mismong sumpit para mabilis ang reloading. Bale nagsisilbing hawakan din ang kaha ng posporo...pang-asinta baga.

Looking back...ngayon ko lang naisip na delikado pala ang paglalaro nito. Anytime eh pwede kang madapa habang nasa bibig mo ito at tumusok sa lalamunan mo. Hindi ko ito inirerekomenda (kung meron pa nito) sa mga bata ngayon...Mag-FB, YouTube, Spotify, Twitter, Instagram o online gaming na lang kayo. Safe pa.

                                                             Photo credit: Marcelo Santos III

Plastic Balloon 

Para sa mga hindi nakakaalam, ito yung tinunaw na plastic na bibilugin at hihipan gamit ang maigsi at matigas na putol na plastic straw hanggang makabuo ka ng lobo na palulutangin mo sa ere habang tinatapik-tapik ito. Ganun kababaw. Pwede itong laruin ng kapwa lalaki at babae (and others). Unisex game ito.

                                                                             Photo credit: pinterest.com

Sipa Dito, Sipa Doon

Mga shredded plastic straw (yung panali) na binalumbon at inipit sa pitsa na sinisipa paitaas nang paulit-ulit. Paramihan ng dami ng sipa. Hindi ito carry ng powers ko. Hirap ako sa pagsipa. Coordination, balance at motor skills ang kailangan dito.

Hindi Ko Alam Tawag Dito

Hindi ko rin malilimutan ang paglalaro ko nito na gamit ang pinakamalaking pako na may goma sa ulo at may nakataling 2 mahahabang pakpak o buntot ng lalaking manok sa kabila. Hindi ko na maalala ang tawag dito...kung meron man. Binabalahan namin ito ng pulbura -- yun bang pula ang harapan at magkakatabi ang nakaumbok na pulbura -- at hinahagis namin ito pataas para pumutok sa pagbagsak sa sementadong kalsada. Law of gravity...

                                                                      Photo credit: pinterest.com

Tirador

Naghahanap ako ng letrang "Y" na sanga ng puno (guava wood is perfect for this). Puputulin ko ito. Gugupitin ko ang balat ng lumang sapatos (yung sa may parteng dila), at ang pinakaimportante sa lahat: ang gomang malapad. Kadalasang lata ang pinagtitripan namin...minsan ay puno ng saging.

                                                                        Photo credit: nolisoli.ph

Mga Tansang Pangkaroling

Nag-iipon ako ng mga tansan sa tindahan namin. Isa-isa kong tinatanggal (gamit ang pako) ang nakaipit na tapon (cork) sa ilalim nito. Pupukpukin ko ng martilyo papaloob ang gilid, at gamit ang pako at martilyo...magbubutas ako sa gitna nito. Tutuhugin ko ng alambre ang mga pinitpit at binutasang tansan. Voila! Meron na akong instant tambourine for Christmas carolling. 

Taun-taon...isinasama ko ang kapitbahay naming si Rey (mahusay siyang magdyolens), at nananapat kami sa kung saan-saang bahay. Minsan malaki ang bigay...minsan maliit lang (hindi mahalaga kung magkano)...pero palaging 50/50 ang partihan namin. Hating kapatid. Nagagamit ko tuloy ang likas na hilig ko sa musika sa ganitong pagkakataon. Hmm...talking about self-promotion again...

                                                                    Photo credit: pinterest.com

Tumbang Preso 

Hindi mo kailangang gumastos (hindi katulad ngayon na saksakan nang mahal ang mga gadgets) sa larong ito. Basta may lata ka...ayos na ang lahat.

Babatuhin mo lang ng tsinelas ang lata at kapag natamaan mo ito, tatakbo ka nang mabilis patungo sa itinakdang base. Parang softball kasi ang larong ito. Marami rin ang pwedeng sumali dito. Unlimited.

                                                               Photo credit: wsimag.com

Spiderboys

Dinaanan din naming magkapatid ang paglalaro nito. Nangunguha kami ng mga matatapang na gagamba sa puno, sa nakabalumbong dahon, sa kawad ng kuryente. Iyong mga pula o di kaya ay purong itim (pwede ring kulay kape na may disenyo pa sa puwitan) ang mainam na panlaban dahil likas na mahuhusay (at masigasig) silang lumaban. Wild eh. Yung mga gagambang bahay ay mga duwag at kadalasang umaatras pa sa laban. Domesticated eh. Hehe...

 

Gamit ang barbecue stick o di kaya'y walis tingting, paglalabanin namin ang dalawang gagamba. Kung sino ang unang makapatay sa kalaban, yun ang panalo. Kapag sinasaputan na ng nanalong gagamba ang kalaban...yun na. Ginugutom muna kasi namin yung mapapalabang gagamba para mabangis siya. Syempre pang pag busog eh tamad at mabagal yang kumilos.

Nilalagyan namin ng ginunting na kaha ng sigarilyo ang bahay ng posporo. Dibisyon yon...kanya-kanya sila ng dorm. Pag pinagsama mo kasi, rambol ang mangyayari. Nirarasyunan namin ng patay na langaw (minsan ay sariwang dahon) ang bawat partisyon...food supply nila. Pero dahil in captivity, hindi rin gaanong tumatagal ang buhay nila. Maaga silang namamatay. Nagluluksa pa nga kami at kuntodo prosisyon pa bago namin sila ihatid sa huling hantungan.

Patintero sa Kalye

Pwedeng group of 5 or more ang kasali.  Mga guhit lang sa kalsada ang katapat nito at pwede na kayong maglaro. Kada linya ay may nagbabantay na kalaban. Kapag tumawid ka nang alanganin at nahagip ka...talo na ang grupo niyo. Dapat kasing makarating ang isa sa inyo sa dulo at pabalik para manalo. 

 

Tumpak ang Sumpak 

Bago pa sumapit ang piyesta ng San Juan tuwing June 24, makakabili ka na ng sumpak na gawa sa maliit na kawayan sa palengke. Dapat ay testingin mo muna ito kung walang depekto at malakas humigop at bumuga ng tubig. Isinasawsaw sa malaking lata o baldeng may tubig ang nguso nito sabay batak sa hawakan para masipsip ang tubig. 

Legal kasing mambasa ng mga dumadaan sa kalye -- mapatao man o sasakyan -- tuwing piyesta sa San Juan. Kapag kulimlim at tipong uulan, malungkot kami dahil mauunsyami ang kinagisnang masayang ritwal taun-taon. Once a year lang kasi ito idinadaos...

                                                                     Photo credit: breeze.com.ph

 Piko 

Ito yung ihahagis mo ang pamatong bato sa loob ng kuwadradong linya at patalun-talon kang nakataas ang isang paa (parang one-legged kangaroo) na palipat-lipat sa iba pang kuwadrado hanggang mapuntahan mo ang pamato mo. Pwede namang ibaba na ang paa kapag nakapasok ka na sa square. Kung sino ang unang makarating sa dulo, siya ang panalo.

                                                               Photo credit: britannica.com

                                                                  Photo credit: pinterest.com

                                                                        Photo credit: pinterest.com

Atbp.

Ang jackstone, taguan, luksong tinik, pick-up-the-sticks, sungka, pitik-bulag, skipping rope, hulahoop at yo-yo ay ilan lamang sa mga dapat naisama sa listahang ito. Bahagi rin sila ng kinalakihan kong mga laro na nakapagbigay din sa akin ng di matatawarang karanasan...

In closing...

The games we used to play contributed immensely to my development as a well-balanced kid leading to where I am now. I will never trade my happy childhood with that of the tech-savvy children's nowadays who spend most of their time focused on their gadgets within the confines of their rooms. Worlds apart ang dalawang henerasyon...